De helende kracht van muziek voor, tijdens en na een operatie
Gepubliceerd op: 14 januari 2022Patiënten ervaren minder stress en angst als ze rondom een operatie naar muziek luisteren. Bovendien hebben ze minder pijnstilling nodig. Maar niet alleen patiënten hebben baat bij muziek. Ook chirurgen presteren beter als zij tijdens de operatie naar muziek luisteren.
Prof. dr. Hans Jeekel, voormalig hoofd van de afdeling chirurgie in het Erasmus Medisch Centrum, onderzocht de helende werking van muziek onder patiënten. Jaren geleden al publiceerde medisch vakblad The British Journal of Surgery dat chirurgen beter presteren als zij tijdens een operatie naar muziek luisteren. Vijf chirurgen van de vakgroep chirurgie praten over de ontspannende werking van muziek die ze tijdens het opereren ervaren. Daarnaast zijn ze in hun vrije tijd graag actief bezig met muziek.
Betekenisvolle Muziek in de Zorg
Vaatchirurg Dick Scharn was als voorzitter van de Congrescommissie van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde getuige van het project Betekenisvolle Muziek in de Zorg (Mimic) vanuit het University Medical Center Groningen (UMCG) en de Hanzehogeschool. “Voorafgaand aan een operatie werd de invloed van live muziek bij patiënten onderzocht”, vertelt hij. “Het effect was immens: het levert een bijzondere bijdrage aan het welzijn van de patiënt, maar ook aan dat van de specialist! Ik vind het erg fijn om muziek te luisteren tijdens mijn werk op de operatiekamer. Wel is het prettig dat de muziek past bij de operatie en het concentratieniveau.”
Chirurg-oncoloog Ton van Engelenburg vult aan dat de soort muziek die bijdraagt aan een goede prestatie gerelateerd is aan de muzieksmaak van de chirurg. “Dat bleek uit de publicatie van ons eerder genoemde vakblad. Een liefhebber van hardrock presteert het beste wanneer er stevige hardrock uit de speakers komt”, vertelt hij. “Waarbij je natuurlijk wel rekening moet houden met de muzieksmaak van de rest van het operatieteam.”
Ook chirurg Bas Wiering vindt ontspanning én concentratie in muziek tijdens het opereren, net als zijn collega’s vaatchirurg Susan Lemson en traumachirurg Erik Staal. “Vooral tijdens minder grote chirurgische ingrepen is rustige muziek op de achtergrond vaak wel prettig. Veel patiënten die plaatselijk verdoofd zijn, waarderen dat ook. Het creëert vaak een iets meer ontspannen sfeer.” Dat kan gewoon Q-music of Radio 10 zijn, vindt Susan Lemson.
Van favoriete serie tot popconcert
Momenteel loopt er in Rotterdam een promotieonderzoek naar de pijnstillende werking van muziek. Mensen die voor, tijdens en na ingrepen naar hun favoriete muziek luisteren, hebben minder pijnstillende medicatie nodig. Pijn is een lichamelijke prikkel waarvan de beleving door allerlei factoren wordt beïnvloed. “Afleiden helpt. Daar geloof ik zeker in. Muziek is daarbij één van de vele mogelijkheden”, zegt Susan Lemson. “Voor de nieuwbouw zouden we kunnen nadenken over bijvoorbeeld flatscreens in het plafond van de poliklinische operatiekamers. Mensen kunnen dan tijdens ingrepen hun favoriete serie kijken of een mooi popconcert zien. Tijdens ingrepen met plaatselijke verdoving of een ruggenprik vragen we nu al aan patiënten die wakker willen blijven wat ze willen horen. Laatst zei een 70-plusser: Doe maar Rammstein!”
En er is nog een aspect van het luisteren naar muziek, zoals Erik Staal het verwoordt: “Mensen kunnen kracht putten uit muziek of erdoor geïnspireerd, bemoedigd of getroost worden.”
Goede afstemming en balans
“Zowel voor opereren als voor musiceren geldt: oefening baart kunst. Het beoefenen van ons vak en het bespelen van een instrument vereist een goede beheersing van de fijne motoriek. Tijdens een operatie is het bovendien van belang om goed naar elkaar te luisteren, net als bij het spelen in een band. Ook dat vraagt afstemming en balans om tot het beste en mooiste resultaat te komen. In combinatie met improvisatietalent en creativiteit. Daar ligt wel een sterke overeenkomst”, vinden de chirurgen.
Dick Scharn, contrabas: “Musiceren, met anderen iets creëren, dat vind ik uiteindelijk toch het mooiste.”
Bas Wiering, gitaar: “Alle emoties komen voorbij: van blijheid tot verdriet. Muziek neemt je mee naar een andere plek of tijd.”
Erik Staal, drums: “Je kunt veel uitdrukken in muziek, vooral emotie, dat is misschien nog wel het belangrijkste.”
Liefde voor muziek
De chirurgen kregen de liefde voor muziek van huis uit mee. In hun vrije tijd hebben ze veel plezier in het maken van muziek.
Susan Lemson, saxofoon: “In mijn geval kan ik via de saxofoon letterlijk stoom afblazen. Het geeft me totale ontspanning.”
Ton van Engelenburg, gitaar: “Ook tijdens de coronacrisis heb ik muziek gemaakt met LogicPro, een computerprogramma waarmee je een complete thuisstudio creëert en muzikale producties kunt maken.”
Laatst bijgewerkt op: 02 mei 2022
