Een crisissituatie in de Achterhoek: We zijn er klaar voor
Gepubliceerd op: 08 juli 2024We hopen dat het nooit gebeurt, maar stél dat zich in de regio Achterhoek een ramp voordoet met veel slachtoffers… Dan moeten we als ziekenhuis razendsnel opschalen qua personeel, ruimte, logistiek en materialen. Hoe precies? Dat staat in het Ziekenhuis Rampen Opvang Plan (ZiROP). Crisiscoördinatoren Bert Wierenga en Jiske Wellink vertellen erover.
Doetinchem, 2 maart 2024, 07.00 uur. Een drukte van jewelste in en om het Slingeland Ziekenhuis. De reden? Een groot ongeluk op de Zwarte Cross. Een coureur is uit de bocht gevlogen en met zijn auto in het publiek beland. In de ontstane chaos zijn meerdere mensen gewond geraakt… Klinkt ernstig! Maar gelukkig gaat het deze ochtend niet om een echt incident maar om een oefening.
Groter geheel
Jaarlijks oefent ons ziekenhuis onder leiding van Bert en Jiske voor dit soort grote, externe crises. Oefenen isbelangrijk, zegt Bert: “In normale omstandigheden heeft ons ziekenhuis natuurlijk minder opvangcapaciteit dan nodig is bij een ramp. Daarom treedt op zulke momenten het ZiROP in werking: ons eigen crisisplan dat ervoor zorgt dat slachtoffers goed worden opgevangen. Bij een crisis komen natuurlijk ook andere instanties in de regio in actie. We werken dan samen met onder meer de Acute Zorgregio Oost, de gemeente en de Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR).” Jiske vult aan: “Naast ons ZiROP is er ook een ziekenhuisoverstijgend crisisplan waar we als ziekenhuis een rol in spelen. Bij de oefening van 2 maart hebben we dat deels meegenomen, maar de focus lag die dag op ons eigen crisisplan.”
Crisisteams en sleutelfunctionarissen
Bert legt uit hoe het ZiROP tot stand komt: “Per afdeling hebben we een of meerdere sleutelfunctionarissen, bijvoorbeeld teammanagers. Zij gaan op hun afdeling na: wat zouden wij doen als er veel gewonden zijn, wat hebben we dan nodig aan extra personeel, extra middelen? Deze input van de teams hebben we hard nodig: op basis daarvan maken we het ZiROP. Verder hebben we een Operationeel Team (OT) voor de operationele beslissingen tijdens een ramp, en een Crisisbeleidsteam dat strategische besluiten neemt”, aldus Bert. “De voorzitter van het OT heeft het totaaloverzicht, samen met de crisiscoördinatoren.” Daarnaast zijn ook de sleutelfunctionarissen onderdeel van het OT, vertelt Jiske, en zij zijn van cruciaal belang. “Bij een crisis moeten zij duidelijk communiceren met het OT én met hun afdeling. Als er bijvoorbeeld op een afdeling te weinig personeel is, geeft de sleutelfunctionaris dat aan in het OT. Het OT kan daar zelf een praktisch besluit over nemen of – als de situatie een strategisch besluit vergt – het Crisisbeleidsteam adviseren. Het Crisisbeleidsteam neemt dan het definitieve besluit, bijvoorbeeld afschaling van de reguliere zorg om mensen vrij te maken voor de ramp.”
Goed luisteren
Dit soort besluiten moeten in een crisis in hoog tempo worden genomen, zegt Bert. “Daarom is oefenen belangrijk: als je met verschillende soorten rampen oefent, kan je in de praktijk goede besluiten nemen. Mogelijke oefenscenario’s zijn: brand, gevaarlijke stoffen, incidenten waarbij kinderen zijn betrokken, enzovoort. Bij elk scenario oefenen we onze oordeelsvorming: dit is er aan de hand, dit zijn mogelijke oplossingen, dit gaan we doen en zo gaan we het uitvoeren.” Om tijdens een crisis snel te kunnen werken, is een zekere hiërarchie nodig, zegt Jiske. “Besluiten van het OT neem je als opdracht mee. Dat is niet gebruikelijk: normaal overleggen we. Maar bij een ramp is daar geen tijd voor. In een oefening is het belangrijk begrip te kweken voor die hiërarchie. Dat we weten: het is niet persoonlijk bedoeld als iemand directief doet, maar dat is nodig om goed te handelen.”
Bert: “Maar hiërarchie betekent niet dat mensen hun mond moeten houden. Als er een knelpunt is, willen we dat weten. We moeten dus ook goed naar elkaar luisteren, want ieders input wordt erg gewaardeerd. We doen het echt samen.”
Trots
“Samen”… een kernwoord tijdens een ramp. En tijdens oefeningen. Bij de oefening van 2 maart waren meer dan 160 mensen betrokken, zegt Bert. “Er waren bijvoorbeeld 25 lotusslachtoffers uit Zieuwent: mensen die opgeleid zijn om heel realistisch slachtoffers na te spelen. Ook waren er 20 studenten van het Graafschap College, die familieleden speelden. Onze eigen beveiligers werden gekoppeld aan beveiligers van een extern bedrijf. Verder waren de gemeente, de Acute Zorgregio Oost en de GHOR betrokken. En natuurlijk de Zwarte Cross zelf: het was mooi dat zij kwamen kijken. Daarnaast kwamen 10 crisiscoördinatoren van andere ziekenhuizen observeren. Dat is gebruikelijk: wij kijken ook mee bij oefeningen van andere ziekenhuizen. Zo kunnen we elkaar helpen en tips geven – heel waardevol.”
Bert concludeert: “Ja, het was een hele klus om de oefening te organiseren, maar het resultaat was mooi.” Wat er zo mooi was? Bert, trots: “Zoveel! Bij de SEH liep alles als een trein. In no time wist iedereen wat zijn rol was. De beveiligers lieten zich niet afleiden door mensen die stennis schopten. En zo was er veel meer.” “Klopt”, zegt Jiske, “echt bij alle onderdelen waren mooie dingen zichtbaar. De sfeer en de betrokkenheid waren mooi om te zien. Er heerste een goede energie die zaterdagochtend, zelfs om 7 uur ’s ochtends!”
Van ons allemaal
Er waren ook een paar verbeterpunten, vertelt Bert. “De rampenmodule – die tijdens een crisis onder meer wordt ingesteld voor de patiëntenregistratie – werkte bijvoorbeeld niet vlekkeloos. Technische problemen zorgden ervoor dat we sommige familieleden niet op tijd konden matchen met slachtoffers. En dat veroorzaakte onnodig onrust bij de familieopvang.”
Verbeterpunten werden zichtbaar tijdens de oefening en bij de evaluatie nadien. Jiske: “Iedereen die heeft meegewerkt heeft een enquête ingevuld en met een aantal teams hebben we gesprekken gevoerd. De feedback die daaruit naar voren komt, verwerken we natuurlijk in het ZiROP. Als deelnemers zien dat we echt aan de slag gaan met hun tips, wordt hun betrokkenheid nog groter. Dan zien ze: mijn mening telt. En dan wordt het een crisisplan van ons allemaal!” Tot slot de hamvraag: hoe goed zijn we bij het Slingeland Ziekenhuis voorbereid op een ramp met veel slachtoffers? Jiske knikt vol vertrouwen en Bert reageert zonder aarzelen: “Als er nu iets gebeurt, dan kunnen we het; dan gaat het gewoon goed. We zijn er met z’n allen bewust mee bezig, we willen goed in onze rol zitten. Kortom: laten we hopen dat het niet
nodig zal zijn, maar we zijn er klaar voor.”
Laatst bijgewerkt op: 11 juli 2024
