Niet behandeld ‘Hypothenar Hammer Syndrome’ kan ingrijpende gevolgen hebben

Vaatchirurg Dick Scharn werkt al ruim 20 jaar met veel plezier in het Slingeland Ziekenhuis. Er is een specifieke operatie die hij bijzonder graag uitvoert: “Dat is de operatie aan de hand van bijvoorbeeld een vrachtwagenchauffeur, kunstenaar of schietinstructeur. De klachten belemmeren hem of haar in het werk. Het is fantastisch om iemand weer pijnvrij te kunnen laten werken.” Niet opereren kan desastreus zijn: “Soms is amputatie niet te vermijden.”

Het gaat om het Hypothenar Hammer Syndrome (HHS). “Deze aandoening lijkt zeldzaam”, vertelt Dick Scharn. “En het is waar dat het syndroom niet vaak voorkomt. Maar wel vaker dan we denken. Het is een syndroom dat sluimerend aanwezig kan zijn.” Bij het HHS worden vaten die lopen van de handpalm naar de vingers afgesloten. De handpalm voelt daardoor pijnlijk aan en vingertoppen worden blauw. “Dit kan mensen overkomen die chronisch de palm van hun hand belasten doordat ze druk moeten zetten. Het gaat dan specifiek om de pinkmuis van hun hand. Denk bijvoorbeeld aan mensen in de bouw. Maar ik kan me ook voorstellen dat kunstenaars dit overkomt. Of slagers, hoveniers en schietinstructeurs. Mensen met deze beroepen werken allemaal met handgereedschap waarmee ze kracht zetten. Ze gebruiken hun hand min of meer als hamer. Vandaar de naam van het syndroom.”

Samenwerken met plastisch chirurg

Dick is een van de vaatchirurgen binnen het Slingeland Ziekenhuis en vooralsnog de enige die deze specifieke operatie uitvoert. “We hebben een samenwerking met de regio Ede/Arnhem en steeds vaker komen patiënten uit deze regio naar het Slingeland om aan dit syndroom geholpen te worden. We beginnen de specialist op dit vlak te worden. Dat komt ook doordat ik dit type operatie heel interessant vind. Voor mij is het bijvoorbeeld ongebruikelijk om een hand open te leggen. Ik heb de anatomie van de hand echt moeten leren kennen. Het overgrote deel van mijn operaties voer ik als vaatchirurg uit op andere onderdelen van het lichaam. Daarom doe ik deze operaties altijd samen met een plastisch chirurg. Zij kennen perfect de toegang naar de vaten in de handen en weten exact waar de incisie moet komen. Zij snijden op zo’n manier dat de patiënt later geen last heeft van een onnodig litteken. Ik vind het heel leuk om op die manier met mijn collega’s samen te werken.” De andere reden waarom Dick deze operatie graag uitvoert, is dat mensen na de operatie vrijwel allemaal 100% zijn genezen. “Ze kunnen hun werk en leven weer oppakken. Dat is toch geweldig?” Last but not least: níet opereren heeft zware gevolgen. Dick: “Door de repeterende druk op de pinkmuis, beschadigen de bloedvaten, schiet er een bloedpropje naar de slagader in de vinger en de vingertop wordt afgesloten. Als er te lang geen zuurstof bijkomt, is een amputatie op den duur niet te vermijden. Daarom is het belangrijk dat we alert zijn op dit syndroom.”

Handschoenen kunnen helpen 

Bij de operatie wordt het slechte stukje vat uit de slagader in de vinger vervangen door een stukje ader uit de enkel. Zo’n vat heeft een doorsnee van 3 millimeter, dus dat is priegelwerk met een loepbril. “Heel erg leuk”. De operatie duurt al met al twee uur. De patiënt kan dezelfde dag naar huis. De pijn is weg en vaak kleuren de vingertoppen vrijwel direct weer normaal. Zijn er tips om dit syndroom te voorkomen?

“Dat is een goede vraag. Ik denk dat we hier nog verder onderzoek naar moeten doen. Ik kan me in ieder geval voorstellen dat het goed is om handschoenen te dragen met een siliconenpad op de handpalm, vooral je pinkmuis. Bescherm je handen waar je kan. Om een desastreus gevolg als amputatie te voorkomen, is het belangrijk dat patiënten zich melden als ze pijn krijgen. Artsen stellen vrijwel altijd dat een patiënt met donkerkleurende vingertoppen moet stoppen met roken, wat natuurlijk een veroorzaker van de klacht aan de vingertop zou kunnen zijn. Maar artsen moeten ook verder kijken dan die constatering. Vooral als het om jonge mensen gaat met een specifieke hobby of beroep.”

Timmerman Jeroen de Vaan:
“In één keer werd mijn vinger bijna zwart”

“Ik heb 20 jaar als timmerman gewerkt zonder klachten. Maar opeens kreeg ik een prikkelend gevoel in mijn handpalm, alsof mijn hand sliep. Mijn ringvinger kleurde donker. Na een paar dagen was ‘ie bijna zwart. Ik ben niet zo’n dokterloper, maar mensen om me heen zeiden dat het misschien een goed idee was om hier toch even naar te laten kijken. Mijn huisarts stuurde me door naar het ziekenhuis voor een vaatonderzoek. Er werd contrastvloeistof in mijn vinger gespoten. Zo zagen ze dat ik een van de bloedvaten in mijn handpalm verwijd was. Daardoor kreeg ik embolievorming in mijn ringvinger. Ik kwam bij dokter Scharn en hij vertelde over het Hypothenar Hammer Syndrome. Nou, dat kan kloppen want ik gebruikte mijn hand inderdaad als hamer. Ik werk 40 uur per week als timmerman en heb eigenlijk nooit wat aan mijn handen of vingers. Mijn hamer hou ik altijd met twee handen vast. Er gebeurt eigenlijk nooit wat. Maar als we een wandje moesten stellen, kon ik met mijn hand een flinke klap op de staander geven om ‘m op z’n plek te zetten. Dat had ik niet moeten doen. Als ik een collega zie doen wat ik altijd deed, vertel ik wat mij is overkomen. Een hamer gebruiken is beter. Dat gedoe moet je niet willen. 

Tijdens de operatie verwijderde dokter Scharn het slechte deel van mijn bloedvat en naaide de twee uiteinden weer aan elkaar. Soms hebben ze een extra stukje bloedvat nodig, maar dat was in mijn geval niet nodig. Ik kon direct naar huis maar heb wel een week of twee thuis gezeten. Toen de hechtingen eruit waren, kon ik na een paar dagen weer aan het werk. Heel soms voelt m’n hand nog een beetje dof, maar over het algemeen heb ik helemaal geen klachten meer. Ik let nu wel meer op. Niet meer mijn hand, maar altijd de hamer gebruiken.”