Beloningssysteem voor pubers met diabetes
Stempelen voor een cadeaukaart
Gepubliceerd op: 12 december 2022Pubers die in hun pauze de supermarkt induiken voor een blikje cola of trakteren op iets lekkers. “Voor jongeren met diabetes zijn dat momenten waaraan je niet zomaar mee kunt doen. Het is altijd een kwestie van plannen, berekenen van koolhydraten en benodigde insuline”, vertelt Judith Jansen, (kinder)diabetesverpleegkundige. “Ook al zijn ze nog zo van goede wil, het puberbrein is daar niet klaar voor. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat een beloningssysteem voor pubers met diabetes wél werkt. Judith en haar diabetesteam hebben inmiddels een beloningssysteem geïntroduceerd dankzij een bijdrage van de Stichting Vrienden.
Judith Jansen werkte twintig jaar als kinderverpleegkundige voordat ze ging studeren als diabetesverpleegkundige. Tijdens haar studie van de Hogeschool Utrecht zocht ze een kwaliteitsonderwerp.
“Vanuit mijn ervaring op de kinderafdeling weet ik dat de ouders van kinderen met diabetes vaak betrokken zijn bij de behandeling. Daarna pakken pubers zelf hun omgang met diabetes op en dat gaat niet altijd even gemakkelijk. Jammer”, zegt Judith, “want als je bloedsuikerspiegel te hoog is, kan dat op lange termijn veel complicaties geven aan voeten, ogen of nieren.
Als kinderdiabetesteam streven we ernaar om kinderen zo goed mogelijk te reguleren. Om pubers te stimuleren om alle handelingen te (blijven) doen en zo goed mogelijk ingesteld te zijn, dook ik in de wetenschappelijke literatuur.”
Belonen werkt!
In de literatuur las Judith wat zij en haar team hier in het ziekenhuis ook al doen, zoals vaker contact met de verpleegkundige, arts diëtiste of psycholoog. “Op een gegeven moment las ik iets over een beloningssysteem. Dat was nieuw voor me. Alle onderzoeken over belonen wijzen in één richting: belonen werkt! Het werkt langdurig en zelfs als je ermee stopt, werkt het nog door. In het Amerikaanse onderzoek kregen pubers geld. Een medestudent beloonde hen met stempels als de gemiddelde suikerwaarde (HbA1C) goed was. Als de stempelkaart vol was, kreeg het kind een cadeaukaart. Daar had ik aanvankelijk mijn vraagtekens bij”, zegt Judith. “Werkt dat wel? vroeg ik me af. En zeggen pubers niet; ‘ja hallo, stempels doei! Ik ben geen klein kind meer, ik hoef geen stempels te verdienen’. Maar het tegendeel blijkt in de praktijk. Sinds onze start in september merken we dat ze enthousiast zijn om mee te doen.”
Zelf in de hand
Aan de basis van het beloningssysteem ligt een diabetes groeimodel waar per leeftijd handelingen staan beschreven. “Op basis van die handelingen belonen we. We kijken of het kind een te hoge glucosewaarde corrigeert voorafgaand aan een maaltijd of tussendoortje. En van belang is ook of je op komt dagen op afspraken die we hebben. We controleren niet op een HbA1c-waarde. Dat ligt misschien voor de hand, maar is gewoon niet eerlijk.
Ook al doe je nog zo goed je best, de waarde wil soms gewoon niet voldoende zakken”, legt Judith uit. “Dan werkt het juist averechts om de waarde als uitgangspunt te nemen om wel of niet te belonen. In plaats van pubers te ontmoedigen, belonen we dingen die je als puber zelf in de hand hebt, controleerbaar zijn en goed haalbaar zijn.”
Noelle is blij met de sticker voor haar insulinepomp. Met het beloningssysteem hoopt het diabetesteam pubers te ondersteunen tijdens de puberperiode en een basis te leggen voor later.
“Als een externe trigger waardoor kinderen in het ritme komen van bewust bezig zijn. Dat het een onderdeel wordt van hun systeem, minder energie kost én dat ze ook nog iets leuks krijgen als ze hun doelen behalen. Met het oog op winst op de lange termijn; gezond blijven met minder kans op complicaties”, vertelt Judith Jansen, (diabetes)verpleegkundige.
Stichting Vrienden
Het reguliere budget bood geen ruimte om het beloningssysteem te financieren. Een verzoek met onze motivatie en een wetenschappelijke onderbouwing naar de Stichting Vrienden bracht uitkomst. “We worden financieel ondersteund voor dit project door de stichting. En meer dan dat, voor alle kinderen tot achttien jaar kregen we de mogelijkheid om iets te doen in de vorm van een beloning. Voor pubers had ik al bedacht dat een volle stempelkaart een cadeaukaart met een waarde van tien euro oplevert. Dat bedrag kunnen ze waar dan ook besteden en er een shirtje, luchtje of tegoed voor een computerspel voor kopen. Wat ze willen.” Voor jongere kinderen die gebruik maken van een insulinepomp of sensor zocht Judith iets anders. “Ik kwam terecht bij stickers waarmee je je pomp of sensor kunt pimpen. Die stickers zijn er met afbeeldingen van dieren en andere leuke afbeeldingen. Stickers die een zwarte pomp opfleuren in allerlei kleuren, maar ook een tegoedbon voor een ijsje in ons bezoekersrestaurant hoort tot de mogelijkheden.”
Laatst bijgewerkt op: 12 december 2022
