Wilsverklaring

Gepubliceerd op: 07 juni 2012

In de wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) staat dat een patiënt toestemming dient te geven voor een medische behandeling. Als de patiënt geen toestemming geeft dan mag de arts niets doen. Deze wet geeft aan dat de wens van de patiënt ten aanzien van de medische behandeling, schriftelijk kan worden vastgelegd in een wilsverklaring. Een verbod op behandelen is dan van kracht, ook als de patiënt het zelf niet meer kan aangeven. Uiteraard kan een patiënt in de wilsverklaring ook aangeven dat deze juist wel toestemming geeft voor alle mogelijke behandelingen.

In een wilsverklaring wordt dus vastgelegd onder welke omstandigheden een patiënt weigert bepaalde medische handelingen te ondergaan. Of onder welke omstandigheden iemand een bepaalde handeling juist wel wenst te ondergaan. Een wilsverklaring is er voor de gevallen waarin u niet meer zelf kunt beslissen, bijvoorbeeld omdat u in coma bent.

Uw wilsverklaring vastleggen in het ziekenhuis

Heeft u een wilsverklaring opgesteld en wilt u deze kenbaar maken in het ziekenhuis, dan moet deze eerst worden besproken met de specialist. Voor patiënten zijn geen kosten verbonden aan een dergelijk consult.
Als er op grond van de wilsverklaring sprake is van directe behandelbeperkingen, worden deze door de specialist geregistreerd in het dossier. Uw huisarts ontvangt automatisch een digitaal bericht als de specialist behandelbeperkingen registreert. Uw wilsverklaring wordt ingescand en opgenomen in het medisch dossier.

Onder behandeling

Bent u onder behandeling van een specialist, neem de wilsverklaring dan mee bij het eerstvolgende polikliniekbezoek. Vindt u dat het in dat geval te lang duurt voordat u dit kan bespreken, dan kan u eventueel een nieuwe afspraak maken op de polikliniek.

Niet onder behandeling

Bent u op dit moment niet onder behandeling van een specialist? U kunt een afspraak maken met een specialist bij wie u in het verleden onder behandeling bent geweest.
Als u niet bekend bent in het ziekenhuis kan er geen wilsverklaring vastgelegd worden.

Opstellen van de wilsverklaring

U kunt zelf een wilsverklaring op stellen die u bespreekt met uw huisarts, specialist en naasten. Zij zijn dan in elk geval op de hoogte van uw wensen.
Het staat een ieder vrij een eigen tekst samen te stellen. De tekst moet wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Vermeld de volgende gegevens:

Achternaam (en evt. meisjesnaam)
Voornamen (voluit)
Geboortedatum
Geboorteplaats
Zet de datum en uw handtekening onder het document

Belangrijk is dat u regelmatig (om de paar jaar) het document doorneemt en opnieuw ondertekent om aan te geven dat u nog steeds achter de verklaring staat en dat deze nog actueel is. Eventueel kunt u een ondertekende kopie verstrekken aan uw behandelaars en uw naasten.
De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) kan behulpzaam zijn bij het opstellen van de verklaring. Ook kan zij eventuele vragen beantwoorden.
De NVVE geeft de volgende wilsverklaringen uit:

Een behandelverbod
Een euthanasieverzoek
Een volmacht
Een clausule dementie, die u kunt gebruiken als aanvulling op het euthanasieverzoek
Een clausule voltooid leven, die u kunt gebruiken als aanvulling op het behandelverbod
Een niet-reanimerenpenning

Levenswensverklaring

De Levenswensverklaring van de Nederlandse Patiëntenvereniging is een geldig juridisch document gebaseerd op een bijbels principe, de keuze voor het leven, ongeacht de kwaliteit. De verklaring beschrijft welke zorg u wilt ontvangen aan het einde van uw leven. Ook zegt de verklaring welke uitgangspunten volgens u bij de medische besluitvorming moeten meetellen. Met de NPV-Levenswensverklaring wijst u een vertegenwoordiger aan die namens u het woord voert als u dat zelf niet meer kunt. De NPV staat afwijzend tegenover euthanasie en hulp bij zelfdoding.

Geen wilsverklaring

Heeft een patiënt geen wilsverklaring als deze zelf niet meer in staat is beslissingen te nemen, dan betrekt de hulpverlener een naaste bij de besluitvorming. Allereerst de echtgenoot of partner, anders een ouder, kind, broer of zus. Als er niemand in de familie of kennissenkring de rol van vertegenwoordiger op zich wil nemen, beslist de hulpverlener zelf.

Vertegenwoordiger

In de wilsverklaring kan een vertegenwoordiger of gevolmachtigde worden genoemd die beslist wat er moet gebeuren als u zelf niet meer over uw medische situatie kan beslissen en dus ‘niet wilsbekwaam’ bent

Medische behandeling van kinderen

Kinderen jonger dan 12 jaar mogen niet voor zichzelf beslissen over het medisch onderzoek of de behandeling. Dat doen hun ouders of voogd. Aan jonge kinderen moet wel op een begrijpelijke manier worden verteld wat er met hen gaat gebeuren.

Jongeren tussen 12 en 16 jaar beslissen samen met hun ouders over het onderzoek of de behandeling. Omdat kinderen van deze leeftijd meestal hun situatie goed kunnen overzien, gaat hun mening vaak boven de mening van de ouders.

Jongeren vanaf 16 jaar mogen zelf beslissen over het onderzoek en de medische behandeling die zij moeten ondergaan.

Meer informatie:

Laatst bijgewerkt op: 05 oktober 2021