Stomazorg: algemeen

Gepubliceerd op: 20 september 2011

Een stoma is een kunstmatig gemaakte uitmonding van de darm waaruit ontlasting of urine komt. Een stoma wordt aangelegd door een chirurg of uroloog wanneer de ontlasting of urine het lichaam niet via een natuurlijke weg kan of mag verlaten.
In het Slingeland Ziekenhuis werken verschillende professionals nauw met elkaar samen om ervoor te zorgen dat patiënten die een stoma krijgen of hebben, doorlopend goed begeleid worden. De stomaconsulent in het Slingeland Ziekenhuis heeft hierin een centrale rol.
Deze informatie is bedoeld als aanvulling op de informatie die een patiënt ontvangt van de zorgverleners in het Slingeland Ziekenhuis en is tot stand gekomen in samenwerking met de Nederlandse stomavereniging. (De informatie op deze website over stomazorg kan afwijken van uw persoonlijke situatie).

Nadere informatie stomazorg:

Stomaconsulenten: spreekuren, locatie en afspraak
U krijgt een stoma: voorlichting, operatie en nazorg
Leven met een stoma: sporten, voeding, hulp en advies

Stoma's

Een stoma is een kunstmatig gemaakte uitmonding van de darm waaruit ontlasting of urine komt. Tijdens de operatie wordt de darm, door een een opening in de buikwand naar buiten geleid, omgeslagen en vastgehecht. Een stoma is niet pijnlijk. Een stoma wordt aangelegd door een chirurg of uroloog wanneer de ontlasting of urine het lichaam niet via een natuurlijke weg kan of mag verlaten.
Het aanleggen van een stoma gebeurt soms onverwachts, bijvoorbeeld bij een acute ontsteking, perforatie of afsluiting van een deel van de darm. Meestal is van te voren bekend dat de patiënt een stoma krijgt.

Soorten stoma's

Er bestaan verschillende soorten stoma’s:

darmstoma
- colostoma (stoma van de dikke darm)
- ileostoma (stoma van de dunne darm)
urostoma (urinestoma)
- incontinent urinestoma
- continent urinestoma

Een stoma kan permanent, maar ook tijdelijk aangebracht worden. Een tijdelijke darmstoma is bijvoorbeeld nodig als een gedeelte van de darm ( een aangelegde naad) rust nodig heeft. Een permanente stoma wordt aangebracht als de gehele dikke darm verwijderd is. Of als het rectum geheel verwijderd moet worden.
Een darmstoma kan enkelloops (ook wel eindstandig genoemd) of dubbelloops zijn.

Een enkelloops (eindstandig) stoma:

heeft één opening /enkele darmlis;
een enkelloops stoma wordt op de dikke darm meestal links op de buikwand aangebracht en een als het een urostoma of een stoma op de dunne darm betreft aan de rechterzijnde;
heeft de kleur van het wangslijmvlies;
is een rond of ovaal bolletje;
steekt ongeveer 1 tot 2 centimeter uit;
heeft een doorsnede van ongeveer 2 tot 4 centimeter;
heeft na ongeveer 3 maanden de definitieve vorm;
kan zowel een blijvende als een tijdelijke stoma zijn.

Een dubbelloops stoma:

heeft twee openingen naast elkaar. Uit de ene opening komt de ontlasting, uit de andere alleen slijm (afkomstig uit het slijmvlies van de darm).
is vaker ovaal;
is qua diameter wat groter dan een enkelloops stoma;
steekt ongeveer 1 a 2 centimeter uit;
heeft een doorsnede van ongeveer 3 á 5 centimeter;
kan zowel een blijvende als een tijdelijke stoma zijn;
wordt gemaakt door de darm als een lus omhoog te halen. Er kan een plastic of huidbrug onder worden geplaatst. De brug (het witte stokje) zorgt ervoor dat de darm boven huidniveau blijft wordt na ongeveer 5-7 dagen verwijderd. De darm wordt opengesneden en rondom vastgezet. De (witte) plastic brug kan vervangen worden door uw huid, dit noemt met dan een huidbrug.

Hoe werkt een stoma?

Bij iemand met een stoma, verlaat de ontlasting en/of urinie het lichaam via een opening op de buik. Een stoma heeft geen sluitspier, waardoor het niet mogelijk is om ontlasting of urine op te houden. Deze kunnen daardoor op elk moment naar buiten komen. Hiervoor zijn speciale opvangmaterialen nodig.

Het opvangmateriaal en stomaverzorging

Opvangmaterialen De ontlasting of urine uit de stoma komt in een zakje. Dit zakje is lucht- en geurdicht en moet 1 tot 2 maal per dag worden verwisseld. Daarnaast kan het zakje (ileo- of urinezakje) meerdere keren op een dag worden geleegd. Het vervangen en/of legen gebeurt in de thuissituatie meestal op het toilet of in de badkamer. Na de operatie wordt er al snel gestart om de patiënt te leren hoe het opvangmateriaal geleegd en verschoond kan worden. Met behulp van het stomazelfzorgplan wordt er nu 2 keer per dag actief geoefend op de afdeling met de patiënt.
Er zijn verschillende soorten opvangmaterialen waaruit de stomadrager kan kiezen. De keuze is onder meer afhankelijk van de mogelijkheden die de stomadrager heeft om het materiaal aan te brengen, het draagcomfort en de ligging van het stoma zelf. De stomaconsulent helpt u bij het kiezen van het meest geschikte materiaal.
Voor de stomaverzorging kan gekozen worden uit het ééndelig systeem en het tweedelig systeem.

Eéndelig systeem

Het ééndelig systeem bestaat uit een dunne flexibele huidplaat waar een zakje aan vastzit.Het eendelinge systeem wordt elke dag minimaal 1 keer vernieuwd; bij een gesloten systeem kan het zijn dat het misschien twee keer per dag is afhankelijk van de hoeveelheid produktie van het stoma.

Tweedeling systeem

Het tweedelig systeem bestaat uit een losse huidplaat waarop een zakje bevestigd wordt.
De huidplaten zijn er met en zonder pleisterrand (microporeus), een wat dikkere huidplaat, of juist een hele dunne. Afhankelijk van de productie wordt de huidplaat verwisseld. Bij dikke ontlasting ongeveer twee keer per week en bij dunne ontlasting of urine vaker (meestal om de 2 dagen). Ook bij sterke transpiratie door koorts of warm weer kan het nodig zijn vaker het materiaal te verwisselen. (Niet dagelijks i.v.m. het ontstaan van huidirritatie door teveel kleefkracht in de huidplaat bij dagelijks wisselen). De zakjes voor gebonden ontlasting zijn gesloten en moeten 2 tot 3 keer per dag gewisseld worden. De stomazakjes voor dunne ontlasting en urine zijn aan de onderzijde te legen. Het handigst gaat dit zittend op het toilet tussen de benen door. Deze zakjes kunnen éénmaal daags gewisseld worden. De beste tijd hiervoor is s’ochtends voor het ontbijt, omdat de produktie van de stoma dan het laagst is.

Opheffen colostoma

Hierbij wordt de colostoma opgeheven en wordt de doorgang in de dikke darm weer hersteld

Meer informatie

Folders

Er zijn meerdere folders beschikbaar over stoma’s. U kunt deze verkrijgen via de stomaverpleegkundige of opvragen bij de Nederlandse Stomavereniging.

Website's

Ook op internet kunt u meer lezen over stoma’s. Interessante links zijn onder andere:

Websites die u kunt raadplegen voor meer informatie over (het dragen van) een stoma:

www.darmkankercentrum.nl Kenniscentrum over darmkanker;
www.urologie.slingeland.nl Kenniscentrum over urologie;
www.allesoverurologie.nl Een voorlichtende site van de medisch specialisten;
www.chirurgenoperatie.nl Beeldverslagen van operaties;
www.darmkanker.info Uitgebreide informatie over darmkanker;
www.incontinentie.opzijnbest.nl Alles over incontinentie;
www.pouch.nl Over leven met een pouch;
www.stomaatje.nl Informatie over stoma's;
www.ziekenhuis.nl Met animatiefilmpjes over aandoeningen en operaties;
www.stomazorgwijzer.nl Deze website geeft inzicht in de organisatie van de stomazorg in de diverse ziekenhuizen en in hoeverre het ziekenhuis voldoet aan de verwachtingen van de Nederlandse Stomavereniging.

Patiëntenverenigingen en organisaties:

Bron: Een gedeelte van de teksten over stomazorg is afkomstig van de Nederlandse stomavereniging en ziekenhuis de Gelderse Vallei.

Laatst bijgewerkt op: 08 november 2021